Đánh giá Lý Quang Địa

Đương thời, Lý Quang Địa rất được Khang Hi Đế coi trọng, đặc biệt là thời kỳ những năm cuối Khang Hi, ông được Khang Hi khen tặng là: "Cẩn thận thanh cần, thủy chung một lòng, học vấn uyên bác". Sau khi Dận Nhưng bị phế, ông bắt đầu một lòng phò trợ Dận Chân - người về sau trở thành Ung Chính Đế. Ông được Ung Chính khen tặng rằng: "Con người một đời hoàn mỹ".[11]

Lý Quang Địa mặc dù là một vị quan tài giỏi lại thanh liêm hiếm có nhưng những đánh giá của các sử gia lại thường xoay quanh phẩm hạnh gây tranh cãi của ông.

Tứ khố toàn thư Tổng mục đề yếu từng bình viết về Lý Quang Địa:

光地之学, 源於朱子, 而能心知其意, 得所变通, 故不拘墟於门户之见. 其诂经兼取汉唐之说, 其讲学亦酌采陆王之义, 而於其是非得失, 毫厘千里之介, 则辨之甚明, 往往一语而决疑似.

.

Học vấn của Quang Địa, vốn xuất phát từ Chu Tử, nhưng có thể trong lòng biết nghĩa, không chỉ biết mà còn thông suốt, nguyên do chính là không câu nệ thiên kiến bè phái. Từ cổ đến nay, lấy Hán Đường mà nói, việc dạy học trước cũng phải cân nhắc chọn lấy Lục vương chi nghĩa, mà với những thị phi được mất, chút ít thiên lý chi giới, cũng là phân biệt quá rõ ràng, thường chỉ một câu mà quyết hư hư thực thực.

Ấy chính là khen việc Lý Quang Địa không câu nề thiên kiến bè phái mà có thể tiếp thu các trường phái học thuật khác nhau, toàn tâm vì học thuật, không để ý những thị phi được mất. Tuy nhiên, theo Toàn Tổ Vọng (全祖望), Lý Quang Địa lại là một "ngụy quân tử": "Tuổi trẻ thì bán rẻ bạn bè, trung niên thì đoạt tình, tuổi già thì lại có con trai ngoại thất trở về. Bản chất đại nho là như thế à?".[62] Cũng vì ba án này mà Lý Quang Địa bị xem là phẩm đức không tốt, khiến cho thái độ của các học giả đối với ông trong một thời gian dài là "không nghiên cứu, không bình phẩm, khinh thường nhắc đến".[63]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Lý Quang Địa http://www.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/zb/rj/rcyl/2013... http://www.fjsq.gov.cn:88/showtext.asp?ToBook=3222... http://www.qzcdi.gov.cn/content/2020-08/22/content... http://www.360doc.com/content/20/0507/21/39749676_... http://book.douban.com/subject/1024528/ http://digitallibrary.usc.edu/cdm/ref/collection/p... http://gb.oversea.cnki.net/KCMS/detail/detail.aspx... http://gb.oversea.cnki.net/KCMS/detail/detail.aspx... http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p15072280X //dx.doi.org/10.1007%2F978-90-481-2930-0_18